Hoe meer het project Erfgoed & Locatie vordert, hoe meer tools en documentatie er beschikbaar komen. Met het oog op de data clinic op donderdag 15 juni heeft het team van de historische geocoder een eerste stap gezet richting publieke documentatie van de beschikbare koppeltooling. Deze tools staan nu bekend als ‘erfgeo tools’ en zijn beschikbaar op de gelijknamige website erfgeo.nl.
In een interview met Waag Society geeft Menno den Engelse (die samen met Petra Dreiskämper zowel de erfgeo tools en website heeft ontwikkeld) meer informatie over de tools en wat je ermee kunt.
Nederlandse topografie door de tijd
Waag Society 2015 (CC BY-NC-SA 4.0)
De website ErfGeo is nog in ontwikkeling, maar heeft de ambitie uiteindelijk elke plaats, bestuurlijke eenheid, straat, zelfs elk gebouw en elk adres dat ooit in Nederland bestaan heeft te kennen. Een database van de Nederlandse topografie door de tijd. ErfGeo is een van de uitkomsten van het Erfgoed en Locatie project, waaraan door een groep van ontwikkelaars wordt gewerkt.
Wat voor data vind je in ErfGeo? Menno den Engelse schreef onderstaande uitleg. Wat ErfGeo is, laat zich het best uitleggen door de data die het bevat.
Sircxsee en andere toponiemen
In oude bronnen kom je soms plaatsnamen tegen waar je als mens toch even over na moet denken. Cuelborch, dat zal Culemborch zijn. Gaude is Gouda, Haghe Den Haag, Swol Zwolle en Sircxsee, dat is Zierikzee. Voor een computer wordt dat al erg lastig. En dat Weerdt op Valkenswaard slaat, Traiecto op Maastricht, Vorcum op Woudrichem en Buscoducis op Den Bosch, dat is voor zowel mens als machine zonder achterliggende kennis lastig te doorzien.
Dankzij datasets als de rekeningen van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap, Militieregisters en het herkomstonderzoek van Simon Hart kent ErfGeo tienduizenden plaatsnaamvarianten. Alleen voor Zierikzee zijn het er al bijna twintig. Omdat we uit veel bronnen ook de periode kunnen halen waarin een naamvariant gebruikt werd, kan je mooi zien wanneer welke variant in zwang was.
De groei van Zwolle tussen 1200 en 2010
De Atlas van de verstedelijking in Nederland toont van de 35 grootste steden van het land hoe zij in de loop der eeuwen expandeerden. De voor het boek gemaakte geometrieën zijn opgenomen in ErfGeo.
Van Zwolle zijn bijvoorbeeld geometrieën uit 1200, 1350, 1500, 1650, 1900, 1950, 1980 en 2010 beschikbaar.
Overstroming, overstuiving, ontvolking en oorlog
In de loop der eeuwen zijn veel dorpen en zelfs steden verdwenen. Veelal door overstromingen, maar ook zandverstuivingen, oorlogsgeweld, ontvolking en de vooruitgang eisten hun tol.
Bijna 600 verdwenen dorpen zijn door Bert Stulp ten boek gesteld, en deze plaatsen zijn ook terug te vinden in ErfGeo.
Van Abcoude naar De Ronde Venen – twee eeuwen gemeentelijke herindelingen
Een purist spreekt niet van de gemeente Abcoude, want onduidelijk is dan of het over de gemeente Abcoude gaat die bestond tot 1818 of de gemeente Abcoude die bestond tussen 1941 en 2011. In de tussenliggende periode bestonden twee gemeentes met Abcoude in de naam: Abcoude-Proostdij en Abcoude-Baambrugge. In 2011 is Abcoude opgegaan in Ronde Venen.
Van het tweede Abcoude is bovendien de grens nog een paar keer gewijzigd. Niet alleen al deze gemeentes, maar ook die veranderende grenzen, zijn te vinden in ErfGeo.
Huidig Nederland: plaatsen
Uit verschillende bronnen hebben we Nederlandse plaatsen opgenomen. Belangrijkste leveranciers: Getty’s TGN en GeoNames. Het zijn er zo’n zevenduizend. Deze bronnen gebruiken we als basis waar het gaat om plaatsen: plaatsnaam-varianten uit historische bronnen kunnen we zo met de huidige plaats verbinden.
Huidig Nederland: straten
Het Nationaal Wegenbestand, dat alle straten van Nederland bevat, is in ErfGeo opgenomen. Het feit dat het NWB van elke straat de geometrie bevat maakt dit bestand het startpunt voor iedereen die iets met straten wil.
Ook hier geldt dat we zo een basis hebben waaraan we historische straatnamen kunnen verbinden.
Huidig Nederland: gebouwen en adressen
De BAG (Basis Administratie Gebouwen en Adressen) bevat, zoals de naam al zegt, alle gebouwen en alle adressen van Nederland. Adressen zijn aangegeven met een puntlocatie, van elk gebouw is een polygoon beschikbaar.
Aardig is dat de BAG niet alleen gegevens over de huidige stand van zaken bevat. Van elk pand is een bouwperiode opgenomen. Dit is verre van precies, en die precisie gaat bij bouwwerken van voor pakweg 1800 helemaal verloren, maar vanwege de landelijke dekking kan dit toch inzicht geven in de historie.
Buitenland
We richten ons op Nederland, maar de Nederlandse geschiedenis houdt natuurlijk niet op bij de grens. Immers, onze geschiedenis is deels ook koloniaal, de grenzen liepen wel eens anders, het Nederlands taalgebied loopt tot in Frankrijk en de immigratie naar onze zeventiende-eeuwse steden was massaal. Daarom zul je af en toe ook iets buiten de grenzen aantreffen. Om een begin te maken zijn alvast de grenzen van landen na 1945 in ErfGeo opgenomen – dat zijn dus drie duitslanden!
Carnaval!
Omdat we (in ieder geval de Brabanders onder ons) ook Carnavalsnamen tot ons cultureel erfgoed rekenen, hebben we ook de plaatsnamen zoals ze gedurende die periode gebezigd worden opgenomen. Dus, altijd al willen weten waar Bonenpikkerslaand ligt, of Wringersgat? Dan ligt ook die informatie nu voor je open.
Dit artikel is eerder verschenen op de website van Waag Society.
